यसपालीको तिहारको टीका बहिनी सग पोखरामा ग्रहण गरियो तिहार भन्ने बित्तिकै झिलिमिली उज्यालो बत्ति ,जनाबर र प्रकृतिको पुजन ,देउसीभैलो भाइटीका ,फुलमाला मिठाई आदि विशेषता हुन ।
तिहारको बेलुकी पर्यटकिय राजधानी पोखरा त्यसको पनि मुटु लेकसाइडको चहलपहल हेर्न तेता गैयो निकै झिलिमीलि बत्तिले सहरलाई सिगारिएको दर्जनौ ठाँउमा विभिन्न कला र सस्कृती झल्काउने सास्कृतिक कार्यक्रमले लेकसाइड पुरै झुमेको थियो कतै अर्गानिक देउसी भैलोगित गित र नाच कतै विभिन्न लोक तथा दोहोरी गितका नृत्य कतै विभिन्न कन्सर्टका गित कतै पन्चेबाजा कतै भजन यी नेपाली मौलिक सस्कृती लोकभाका सहित बिदेशी ब्यान्डका संगीत रोजी रोजि रम्ने हरुका लागि कलाकार हरु बाट देउसी भैलो सहित सास्कृतिक माहोल प्रस्तुत गरेका थिए बिदेशी पर्यटक हरुको समेत खचाखच थियो हजारौं आन्तरिक पर्यटक र दर्शक हरुको सहभागिताले तिहारमा लेकसाइड झुमेको थियो ।विभिन्न क्लब तथा समुहले बिबिध क्षेत्रमा सामाजिक बिकासको लागि भन्दै दान सहयोगको अपिल गरिरहेका थिए भने स्वदेशी तथा बिदेशी पर्यटक तथा दर्शक बाट लाखौं सहयोग संकलन भै रहेकोे उद्घोषक बाट बेला बेला जानकारी गराइरहन्थे गाउँमा देउसी भैलो बाट संकलन भएको रकम बाट विभिन्न बाटोघाटाे मठ मन्दिर निर्माण चौतारी पोखरी निर्माण भबन निर्माण बिधालय सन्चालन स्वास्थ उपचारमा सहयोग मानबिय सेवा जस्ता सामाजिक कार्य र बिकास निर्माणका काम भएका छन मेरो मुवा जिजुमुवा हरुले पनि करिब २०५१ सालमा स्थापना गरेको रामजानकी आमा समुह बाट यस्तै देउसी भैलो तथा नाछ गान बाट राम मन्दिर सरस्वती मन्दिर शिव मन्दिर घोरेटाे बाटो निर्माण शिक्षा क्षेत्रको बिकासमा सहयोग र पोखरा लुंखु सडक निर्माण सहयोगका लागि विभिन्न ठाँउ सात रात सात दिन सम्म भैलो खेली सहयोग संकलन गरि गरेका बिकास निर्माण कार्य प्रशम्सनिय छ ।
भर्खरै कोभीड महामारीले थलाथला परेको ब्यबसाय तङ्ररिन खोजेको थियो जब साझ छिपिदै थियो माहोलमा रौनकता थपिदै थियो स्वदेशी तथा बिदेशी दर्शक हरु नाच्दै गाउदै रमाइलो गर्दै थिए करिब ९:२३ बजे ३ भ्यानमा ३ दर्जन जति प्रहरीहरु सिठ्ठि फुक्दै आएर देउसीभैलो बन्द गर्ने आदेश दिए एक छिन समय माग्दै यो हस्तक्षेप हो भन्दै दर्शक हरु बाट नाराबाजी भयो तर उनी हरु मानेनन् र बन्द गराइ छाडे सबै आआफ्नो गन्तव्य तिर लागे लेक साइडको गर्मिलो माहोल केही मिनेटमा नै दुलही बिदा गरेको घर जस्तै सुनसान बन्यो हाम्रो सस्कृती माथीको हस्तक्षेप हो यतिबेला नै देउसी भैलो बन्द गर्ने यी राम्रो भएन भन्दै जन आक्रोश सबैको मुख बाट सुनिन्थ्यो अरु बिदेशी महत्त्वको चाड पर्बमा हस्तक्षेप नगर्ने सरकार किन तिहार लाई हस्तक्षेप गर्छ यो त हाम्रो मौलिक सस्कृती प्रतिमो प्रहार हो भन्दै आक्रोशित दर्शक प्रायः सबैको मुख बाट सुनिन्थ्यो म केहि बेर पछि एउटा प्रहरीको हाकिम सग गएर सोधे किन बन्द गर्नु भएको ? यो माथीको आदेश हो सर के गर्नु नचाहादा नचाहादै पनि बन्द गर्नु पर्यो उनको उत्तर आयो म दङ्ग परे ।
नेपाली समृद्धिको आधार पर्यटन पनि एउटा बलियो आधार हो हाम्रा मौलिक सस्कृती चाडपर्व रितिरिवाज चालचलन भेष भुषा संस्कार सस्कृती लोकभाका मनोरञ्जन हाम्रा सम्पत्ति हुन जसरी सम्पत्तिको यो तिहारमा पुजा गरिन्छ राज्यले यस्ता सम्पत्तिको तिहारमा पुजा गर्नु पर्छ बिकास गर्नु जगेर्ना गर्नु पर्छ पर्यटन क्षेत्रको बिकास गर्ने आन्तरिक र बाह्य पर्यटन बिकासको लागि सस्कृती बेच्न सकिन्छ तेस्लाइ नै हस्तक्षेप गरि कसरी पर्यटन बिकास हुन्छ एउटा मात्रै उदेश्य शान्ति सुरक्षा अमनचयनमा खलल नपुर्‍याउने रे के यसरी सधै बन्धक बनाएर नै यो पूरा हुन्छ त ? राज्यका नीति नियम कानुन र कार्यवन्यन गर्न निकाय किन चाहियो सत्ता प्रहरी अदालत के को लागि रोकछेक र बन्दले मात्रै के समाधान देला त ? यो त गम्भीर प्रश्न हुन मुलुक बिकासको आधार पर्यटन क्षेत्रको बिकास हो तसर्थ अब नयाँ ढंगले सोच्ने बेला आयो नियमन निकायले बन्द गरेर होइन नयाँ ढंग काम गर्नु पर्छ ।
तिहार आर्थिक हिसाबले पनि महत्त्वपूर्ण छ करोडौं रुपैयाको फुल ,भाइ मसाला ,मिठाई खानेकुरा लत्ताकपडा ,लगाएत को सामग्री खपत तथा ब्यापारले मुलुक धनी बन्न सक्छ पछिल्लो समय यस्ता सामाग्री आयातमा निषेधले गर्दा देश भित्र नै उत्पादनमा वृद्धिले आर्थिक सबल र रोजगारीको अबसर सिर्जना गरेको छ राज्यको यता ध्यान जानू आवश्यक छ चाडपर्व लाई भड्किलो हुन नदिनु राज्यको दायित्व हो तर निषेध गर्ने चाहिँ कदापि होइन तसर्थ तिहार मुलुक समृद्धि निर्माण मा एउटा इट्टा हुन सक्छ ।
यम पन्चकको पहिलो दिन काग तिहार कागलाई पुजा गरि खानेकुरा दिइन्छ काग एउटा सन्देश बहाक पन्छी हो प्रकृतिमा रहेका फोहोर बस्तु ग्रहण गरि सफा गराउन सहयोग पनि गर्दछ दोश्रो दिन कुकुर तिहार कुकुर इमानदार मालिक र घरको सेवा गर्ने जनाबर हो यो पछिल्लो समय यस्को क्षमता उजागर गर्दै शान्ति सुरक्षामा अभिन्न अंग बनी अदितिय प्रबिधि भन्दा बढी काम गरिरहेको छ तिहारको तेस्रो दिन गाई तिहार कृषि उत्पादनको सारथि र दैनिक पोसिलो आमाको जस्तै दुध खुवाउने जनाबर गाइको पुजा गरिन्छ उस्को मल मूत्र किसानको जीवन हो उक्त दिन बिहानै गाईको पुजा गरिन्छ बेलुकी लक्ष्मीको आराधना गरि पैसा, सुन चादी जस्ता महँगो बस्तुको पुजा गरिन्छ जुन मानब जीबन सन्चालन को लागि अनिवार्य आवश्यक सम्पत्ति हो लक्ष्मीपुजा गरेको बेलुकी साझ बाट देउसी भैलो खेलिन्छ तिहारको टीका ग्रहण नगर्ने समय सम्म भैलो खेलिन्छ देउसी भैले हाम्रो कला सस्कृती हो मनोरञ्जनको साधन हो जुन दिन देखि दियो बाली( बिमिरोको पातमा )उज्यालो बनाइन्छ आजकल बिजुलीको जमना आयो र विभिन्न रङिबिरङी बत्ति बाली झिलिमिली घर बनाइन्छ चौथो दिन गोबर्धन पुजा हो जुन दिन बिहान गाई गोठ गोबरको गोबर्धन पहाड बनाइ गोरु भैसीको पुजा गरि माला लगाइन्छ भने गोठ देखि डहर सम्म तोरन बाध्ने चलन छ भाइटीकाको दिन आफ्ना दिदीबहिनी हरुले ऎश्रय आरोग्य र निरोगिताको कामना गर्दै सप्तरङी टीका लगाइ आपसी प्रेमको प्रतीक सयपत्री मखमलीको माला लगाइ मिठो मिठो खानेकुरा खुवाउने चलन छ जुन भातृत्व र पारिवारिक पुनरमिलनको एउटा सेतु हो ।
तसर्थ तिहार पर्व लाई सास्कृतिक जागरणको बिकास गरि आन्तरिक तथा बाह्र पर्यटन बिकास सग गरौ मुलुक बिकासका लागि यस्ता चाडपर्व र तिन्ले बोकेको सस्कृती परम्परा हाम्रो लागि सम्पत्ति हुन यस्लाइ बन्द नगरौ फुल्न र फल्न दिनु पर्छ यस्को फलले समृद्धिका खाका कोर्छ मृत्यु परान्त स्वर्गको यात्रा होईन धर्म जिउदो जीवनकाल नै कसरी स्वर्ग हुन्छ बेलैमा चिन्तन मनन गरौ है