कमला, ट्रम्प दोऊ खड़े, काके करूं सखाय ।
बलिहारी ट्रम्प आपनो, जिन अमरीका दियो दिखाय ।।
अर्थः कवि भन्छन् डोनाल्ड ट्रम्प र कमला ह्यारिस दुबै मेरो अगाडि उभिरहेका छन् र यो निर्दोष नेपाली लाई कोसँग मित्रता गर्ने दुविधा छ । त्यसपछि सत्यको उज्यालो उनको अगाडि आउँछ र उनी भन्छनः जय ट्रम्प साहेब, जसले सारा संसारलाई अमेरिकाको वास्तविक अनुहार देखाएको छ ।
डोनाल्ड ट्रम्पजस्ता बलियो सोच भएका व्यक्ति विश्वकै शक्तिशाली राष्ट्रको राष्ट्रपति भएमा विश्वमा कस्तो प्रभाव पर्ला भन्ने चिन्ता गर्न सक्छौँ ? तर सत्य यो हो कि हाम्रो चिन्ताले केहि पनि मद्दत गर्दैन । जे होस्, जो अमेरिकी राष्ट्रपति बनोस्, यसले हामीजस्ता देशलाई खासै फरक पार्दैन । अमेरिकी चुनावमा तेस्रो परिप्रेक्ष्य हुन सक्छ, एक विशिष्ट नेपाली परिप्रेक्ष्य । अब्दुल्लाको अपरिचितसँगको बिहेमा पागल बन्नुको सट्टा यो चुनावलाई टाढाबाट हेरौं र सिकौं । अमेरिकाको चुनावी उथलपुथलका कारण अमेरिकी सपनाको सुनौलो पर्दा एकाएक खसेको छ र त्यसको फाइदा उठाउने र सारा विश्वलाई प्रजातन्त्रको प्रचार गर्ने स्वर्गको यथार्थ हेर्ने मौका नगुमाउनुहोस् । यस परिप्रेक्ष्यमा हेर्दा डोनाल्ड ट्रम्प नामका एकजना सज्जन मानिस अगाडि छन्, जसको साथमा आधा अमेरिका उभिएको छ, आधाभन्दा बढी गोरा र पुरुष मतदाता उभिएका छन्, एलोन मस्कजस्ता धनी व्यक्तिहरू उभिएका छन् । यो भद्रको कुंडली हेर्दा थाहा हुन्छ कि संसारमा त्यस्तो कुनै कुकर्म छैन जसबाट उनी टाढिएका छन् । घरजग्गा र निर्माण व्यवसायबाट ६६० करोड डलर (लगभग ५५ हजार करोड रुपैयाँ)को साम्राज्य निर्माण गरेका डोनाल्ड ट्रम्प कर छलीमा फसेका छन् । आफ्नो व्यवसाय बाहेक उनी खुलेआम झुट र घृणाको व्यापार गर्छन् । गैर–गोरा आप्रवासीहरूको बारेमा खुला रूपमा अफवाहहरू फैलाउनुहोस ्। भर्खरै उनले अमेरिका आएका मेक्सिकन आप्रवासीहरूले कुकुर र बिरालो खाइरहेको बताए । कुरा झूटो सावित भयो तर ट्रम्पले सत्य र झुट छुट्याएनन् । अमेरिकी मिडियाले ट्रम्पको झूटलाई झूट भन्न हिचकिचाउँदैन ।
बहुप्रतीक्षित अमेरिकी राष्ट्रपति चुनाव नोभेम्बर ५ मा समाप्त भयो र पूर्व राष्ट्रपति डोनाल्ड ट्रम्प, ७८ , ह्वाइट हाउस विजयी हुनुभयो । यो उनको दोस्रो इनिङ्स र असाधारण पुनरागमन हुनेछ । उनी अमेरिकाको ४७ औं राष्ट्रपति हुनेछन् । अमेरिकामा अन्तिम मतगणना हुनुअघि नै ट्रम्पको चुनावी प्रदर्शनको प्रतिक्रिया आउन थालेको थियो । जारी बहुमुखी युद्धको सामना गर्न इजरायलले उत्साह देखाया । अन्य, जस्तै युक्रेनी राष्ट्रपति जेलेन्स्की, चिन्ता व्यक्त गरे।
यसको विपरित, अमेरिकाका केही लामो समयदेखि युरोपेली सहयोगीहरूले चुनावी नतिजाको बारेमा चिन्ता व्यक्त गरे। यो नङ काट्ने प्रतिक्षा थियो। उपराष्ट्रपति कमला ह्यारिस र डोनाल्ड ट्रम्प चुनावमा लगभग बराबरीमा थिए, सस्पेंस बढ्यो। दौड केही स्विङ राज्यहरूमा सीमित हुने सम्भावनाले थप प्रत्याशा बढाएको छ। ट्रम्पले कमला ह्यारिसलाई हराएर डेमोक्र्याटलाई ह्वाइट हाउसबाट हटाउने वाचा गरेका थिए। कमला ट्रम्पसँग हारे, जसरी हिलारी क्लिन्टनले २०१६ मा हारिन्। क्लिन्टन राष्ट्रपतिका लागि उनको पार्टीले मनोनयन गरेको पहिलो महिला थिइन्।
ट्रम्पले विगत २० वर्षमा कुनै पनि रिपब्लिकन उम्मेद्वारको तुलनामा मतदाताहरूको धेरै विविध समूहलाई आकर्षित गरे, यद्यपि उनले जातीय आरोप र आप्रवासीहरूलाई आक्रमण गर्ने अभियान चलाए। ट्रम्पको चुनाव राष्ट्रिय मात्र होइन, विश्वव्यापी घटना हो । यसको प्रभाव अमेरिकी राजनीतिमा मात्र नभई विश्वव्यापी मामिलाहरूमा पनि पर्नेछ, विशेष गरी चलिरहेको मध्यपूर्व र युक्रेनी द्वन्द्वमा।
ऐतिहासिक चुनावले एक महिलालाई ह्वाइट हाउसको अध्यक्षताको अवसर अस्वीकार गरेको छ । उपराष्ट्रपति निर्वाचित जेडी भान्सको भारतीय सम्बन्ध रहेको कारण उनकी श्रीमती उषा भारतीय हुन ्। विगत २० वर्षमा, राष्ट्रव्यापी लोकप्रिय मत जित्ने सबैभन्दा हालको रिपब्लिकन राष्ट्रपति पदका उम्मेद्वार २००४ मा जर्ज डब्ल्यू बुश थिए। यो ऐतिहासिक सन्दर्भ महत्त्वपूर्ण छ किनभने यसले अमेरिकी चुनावी प्रक्रियाको अद्वितीय प्रकृतिलाई हाइलाइट गर्दछ। २००० मा, उनले इलेक्टोरल कलेज र राष्ट्रपति पद जिते तर अल्गोरको लागि लोकप्रिय भोट हारे। डोनाल्ड ट्रम्प इलेक्टोरल कलेजमा २७० भन्दा बढी मत प्राप्त गरेर २०१६ मा राष्ट्रपति बनेका थिए ।
यो एक प्रणाली हो जसमा प्रत्येक राज्यलाई जनसंख्याको आधारमा निश्चित संख्यामा मत दिइन्छ । हिलारी क्लिन्टनलाई २ .८ मिलियन भन्दा बढी मतले लोकप्रिय भोट गुमाए पनि, प्रमुख राज्यहरूमा ट्रम्पको विजयले उनलाई आवश्यक इलेक्टोरल कलेज भोटहरू दियो। २०२० मा, ट्रम्प जो बाइडेनसँग ७० लाखभन्दा बढी इलेक्टोरल कलेज र लोकप्रिय मतले हारे। २०२० चुनावको अन्तिम नतिजाहरू चार प्रमुख स्विङ राज्यहरूमा अनुपस्थित मतपत्र प्रक्रियाहरूमा निर्भर छन् – एरिजोना, नेभाडा, पेन्सिलभेनिया, र विस्कन्सिन । यी प्रक्रियाहरू, जसलाई पूरा हुन धेरै दिन लाग्न सक्छ, परिणामको कुञ्जी होल्ड गर्नुहोस् किनभने तिनीहरूले मेल मार्फत पठाइएका मतहरूको वैधता निर्धारण गर्छन्। यो युद्धभूमि राज्यहरू र तिनीहरूको अनुपस्थित मतपत्रहरू थिए जसले अन्ततः ट्रम्पको विजयको निर्णय ग¥यो ।
ट्रम्पको जितसँगै सम्भावित हिंसाको डर हटेको छ । जनवरी २०२१ मा राष्ट्रपति बिडेनको सपथ ग्रहणको समयमा हुने जस्तो गडबडीको सम्भावना कम छ । शक्ति हस्तान्तरण शान्तिपूर्ण हुने अपेक्षा गरिएको छ, जसले देशमा आश्वासनको भावना ल्याउनेछ । ट्रम्प २०२१ मा सत्ताको सहज हस्तान्तरणका लागि तयार थिएनन्, नतिजा निष्पक्ष नभएको र आफूलाई पीडित बनाएर धोका दिएको दाबी गरेका थिए।
ट्रम्पको विजयको श्रेय उसले सम्बोधन गरेका विभिन्न मुद्दाहरू जस्तै अध्यागमन र अर्थतन्त्रलाई लिन सकिन्छ। यस चुनावमा ट्रम्पले सेतो मत मात्र नभई विभिन्न मतदाताहरूको समूह पनि जितेका थिए, जुन अमेरिकी मतदाताको जटिलता र विविधताको प्रमाण हो। एक्जिट पोलले ट्रम्पका मतदातामध्ये करिब २० प्रतिशत ‘विभिन्न रङ’का मानिस रहेको देखाएको छ। २०१६ मा उनको पहिलो चुनावमा, उनको १३ प्रतिशत मतदाता मात्र ’रङ्गीन’ व्यक्ति थिए। यससँगै वेस्ट भर्जिनिया र ओहायोमा जित हासिल गर्दै रिपब्लिकनले सिनेटमा आफ्नो नियन्त्रण कायम गरेका छन् । यसअघि सिनेटमा डेमोक्र्याटको अलिकति बहुमत थियो । यसले ट्रम्पको कामलाई सहज बनाउनेछ।
यदि तपाईं विश्वको छेउमा बसेर अमेरिकी चुनावलाई हेर्नुभयो भने, तपाईंले बुझ्नुहुनेछ कि वास्तविक प्रश्न अमेरिकी चुनाव कसले जित्छ भन्ने होइन। प्रश्न यो छ कि अमेरिकाको चुनाव किन यी विकल्पहरूमा सीमित छ? डोनाल्ड ट्रम्पजस्तो व्यक्ति दोस्रो पटक राष्ट्रपति किन बन्न पुगे होलान ? के अमेरिकी समाज रातारात यति बिग्रिएको छ ? यसको मतलब यो हो कि हामीले अमेरिकी समाजको सम्पूर्ण सत्य देख्ने मौका अचानक पाएका छौं? के ट्रम्प औसत अमेरिकीको सुप्त निराशा र अमेरिकी चरित्रको अभिव्यक्ति हो? वा महान् मानव नेताहरूबाट मुक्त भएर संसारभर औसतताको पूजा गर्ने युग सुरु भएको हो? जस्तो एरिस्टोटललाई डर थियो ः के प्रजातन्त्र मोबोक्रेसीमा परिणत हुँदैछ?